ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های انتخابی از توده های بومی کدوی آجیلی استان آذربایجان غربی بر اساس صفات مورفولوژیکی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات،

2 بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

3 پژوهشکده سبزی صیفی، مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

10.22092/rhsj.2023.361430.1049

چکیده

کدو آجیلی از لحاظ اقتصادی یکی از مهمترین محصولات سبزی و صیفی می‌باشد. بذر کدو به خاطر دارا بودن روغن و پروتئین زیاد از ارزش غذایی و دارویی بالایی برخوردار است. در ایران برای کشت کدو آجیلی از توده‌های محلی که مخلوطی از ژنوتیپ‌های مختلف است، استفاده می‌شود. این مساله باعث کاهش عملکرد، یکنواختی و کیفیت آجیل می‌گردد. به منظور انتخاب ژنوتیپ های برتر کدو آجیلی، 60 ژنوتیپ از سه شهرستان اشنویه، خوی و نقده جمع‌آوری و در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلوی ارومیه کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که تفاوت بین ژنوتیپ‌ها کدو آجیلی در کلیه صفات مورد مطالعه به غیر از عرض میوه معنی‌دار بود. عملکرد دانه وراثت-پذیری عمومی بالایی داشت (95/9%). عملکرد دانه با صفات تعداد میوه در بوته (0/7=r)، عملکرد میوه (0/67=r)، وزن دانه در میوه (0/54=r)، نسبت عملکرد دانه به عملکرد میوه (0/8=r) و وزن 1000 دانه (0/56=r) همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. در تجزیه به عامل‌ها، چهار عامل اول بیش از 70/49 درصد از تنوع موجود در بین ژنوتیپ‌ها را توجیه کردند. عامل اول که بنام عامل عملکرد آجیل نامگذاری شد 25/5 درصد از تغییرات کل داده‌ها را بیان نمود. در تجزیه کلاستر، ژنوتیپ‌های کدو آجیلی در پنج گروه قرار گرفتند. ژنوتیپ‌های KH14، N16، N10، N1، O9 و KH23 قرار گرفته در گروه دو از عملکرد آجیل بالاتری نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها برخوردار بودند و می‌توانند در برنامه به‌نژادی کدو مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic diversity of selected genotypes from West Azerbaijan province squash populations based on morphological traits

نویسندگان [English]

  • mashhid henareh 1
  • Alireza Eivazi 2
  • Ramin Rafezi 3
  • Alieh Emami 2
1 Seed and Plant Improvement Research Department, West Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Urmia, Iran
2 Seed and Plant Improvement Research Department, West Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Urmia, Iran
3 Vegetable Research Center, Horticultural Sciences Research Institute, AREEO, Kraj, Iran
چکیده [English]

Squash is one of the most economically important vegetable crops. Squash seed has a high nutritional and medicinal value due to their high oil and protein. The farmers cultivate local squash cultivars In Iran, which are a mixture of different genotypes. This reduces yield, uniformity and quality of seed. For access to squash superior genotypes, 60 genotypes were selected from Oshnoyeh, Naghadeh and Khoy cities. These genotypes were cultured in Saatlou Agricultural Research Station in Urmia. Analysis of variance revealed significant variation among genotypes for all the experimental characters except fruit width. Grain yield had high heritability (95.9).- Grain yield showed a positive and significant correlation with number of fruit per plant (r=0.7), fruit yield (r=0.67), grain weight of fruit (r=0.54), grain yield/fruit yield (r=0.8), and weight of 1000 grains (r=0.56). In analysis to factor, the first four components explained for 71.6% of total variations among genotypes. The first factor, named the grain yield factor, described 25.5% of total variation. Cluster analysis classified genotypes into five groups. The genotypes of O9, N1, N10, N16, KH14 and KH23 in the second group had higher grain yield than the other groups. These genotypes can be used in the squash breeding program.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster analysis
  • Factor analysis
  • Heritability
  • Squash